Bài viết bàn về các vấn đề liên quan đến đề xuất môn thi thứ ba trong kỳ tuyển sinh lớp 10 THPT, cho rằng môn ngoại ngữ là lựa chọn phù hợp nhất.
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đang thu hút ý kiến về dự thảo Quy chế tuyển sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông (THPT), trong đó đặc biệt chú ý đến việc tuyển sinh vào lớp 10. Có một số đề xuất quan trọng liên quan đến môn thi thứ ba trong kỳ tuyển sinh THPT.
Điểm đầu tiên cần lưu ý là, kỳ thi tốt nghiệp và kỳ thi tuyển sinh có tính chất và mục đích khác nhau. Kỳ thi tốt nghiệp đánh giá chất lượng dạy và học của một cấp học, xác định học sinh đủ điều kiện tốt nghiệp. Kỳ tuyển sinh đầu cấp, dựa trên cơ sở học sinh đạt chuẩn của cấp học trước, nhằm phân loại học sinh dựa theo nhu cầu đào tạo của các loại hình trường.
Trong dự thảo quy chế tuyển sinh THPT, Bộ GD-ĐT quy định đối tượng tuyển sinh là học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở, đủ tuổi theo quy định. Tuy nhiên, điều 12, khoản 1, mục a lại đề xuất lựa chọn môn thi thứ ba "có sự thay đổi qua các năm nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện trong giai đoạn giáo dục cơ bản". Việc này tạo nên sự bất ổn và thiếu minh bạch, trái ngược với mục tiêu của kỳ thi tuyển sinh.
Tất cả học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở đều được công nhận đã đạt yêu cầu về "giáo dục toàn diện trong giai đoạn giáo dục cơ bản". Không nên lặp lại các hình thức đánh giá đã được thực hiện trong kỳ thi tốt nghiệp, gây áp lực và tốn kém cho học sinh và gia đình.
Theo đó, để tuyển sinh THPT được gọn nhẹ, không gây áp lực và tốn kém, số môn thi nên được quy định là 2 hoặc 3 môn. Nếu là 2 môn, nên chọn toán và ngữ văn. Nếu là 3 môn, ngoại ngữ là sự lựa chọn hợp lý nhất.
Việc chọn ngoại ngữ làm môn thi thứ ba được đề xuất dựa trên nhiều lý do: ngoại ngữ là một trong 8 môn bắt buộc mà tất cả học sinh phải học từ THCS đến THPT; trong tương lai, tiếng Anh dự kiến sẽ trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học theo Kết luận số 91 của Bộ Chính trị.
Bên cạnh đó, để tuyển sinh THPT chuyên, ngoài hai môn thi bắt buộc là toán và ngữ văn, môn thi thứ ba sẽ là môn chuyên, với đề thi riêng để chọn học sinh có năng khiếu về môn đó. Cuối cùng, điều 14, khoản 2, mục a trong dự thảo quy định cộng 2.0 điểm ưu tiên cho "con của người hoạt động cách mạng trước ngày 1.1.1945" và "con của người hoạt động cách mạng từ ngày 1.1.1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945". Quy định này cần xem xét lại vì các cụ lão thành cách mạng ở độ tuổi 95 trở lên không thể có con (15 tuổi) thi tuyển lớp 10 từ năm 2025 trở đi.
